وی كه چندی پیش به زاهدان سفر كرده بود در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی اظهار داشت: نخستین نقشه های جغرافیا كه امروز در بسیاری از كتابهای اروپایی ترسیم و به آن پرداخته شده است و در دانشگاههای جهان و ایران نیز تدریس می شود، حاصل تلاش دانشمندان و جغرافی دانان بزرگ اسلام است.

وی از جغرافیای اسلامی به عنوان یك موضوع فراموش شده تعمدی یاد كرد و ابراز داشت: من 70 سال قبل تحصیلات خود را در انگلستان به پایان رساندم و جغرافیا را به زبان انگلیسی فرا گرفتم و در طول دوران تحصیلم تعمدا هرگز اسمی از نقشه های اسلامی برده نمی شد.

وی بیان كرد: در دوران بازنشستگی و فراغت از 37 سال تدریس در دانشگاه تهران، به تحقیق و تفحص درباره جغرافیای اسلامی و بررسی كتابهای جغرافی كه مسلمانان عرب زبان نوشتند، پرداختم.

وی در تشریح دستاوردهای خود در زمینه جغرافیای اسلامی گفت: تاریخ جغرافی به چهار دوره كلاسیك، قرون وسطی، اكتشافات جغرافیایی و قرون جدید تقسیم می شود.

چهره ماندگار ایران و دانشمند برجسته سال 2011 جهان در حوزه جغرافی گفت: دوره قرون وسطی كه اروپا در انحطاط بسر می برد، یكی از برجسته ترین دوره های فرهنگ اسلامی است كه در آن زمان جایگزین تمام فرهنگ ها و آیین های مذهبی شده بود.

پرفسور گنجی بیان كرد: سرزمین امپراطوری اسلامی در دوره قرون وسطی از غرب آفریقا آغاز می شد و تا شرق هندوستان ادامه داشت و بغداد كنونی در آن زمان پایتخت امپراطوری عظیم اسلامی بود.

وی اظهار داشت: در بغداد دانشمندان محلی مكانی را به نگهداری تولیدات علمی و آموزش علوم مختلف اختصاص داده بودند و تا آنجا كه برایشان مقدور بود آثار علمی مختلفی را به زبان عربی نگاشته و منتشر كردند.

وی گفت: در آن زمان جغرافی دانان بغداد به اطلاعاتی كه مسلمانان درباره جغرافیا بدست آورده بودند اعتنا نكردند و به كار تحقیق درباره جغرافیا و ترسیم نقشه كشورها پرداختند.

او ادامه داد: جغرافی دانان اسلامی در صحرایی كه در عراق كنونی واقع شده است، در مدت سه سال طول یك درجه نصف النهار را روی زمین اندازه گیری و زمینه تهیه نقشه سرزمین اسلامی را فراهم كردند كه محاسبات آنان با اطلاعاتی كه امروز از طریق وسایل جدید بدست می آوریم تفاوت بسیار اندكی دارد.

وی افزود: دین اسلام طلب علم را از سوی زن و مرد فریضه می داند و از آنجا كه اداره بلاد اسلامی نیاز به اطلاعات و كسب علوم مختلف داشت، دانشمندان اسلامی از طریق ماموریت ها و مسافرتهایی كه انجام می دادند هر آنچه در توان داشتند برای كسب علوم مختلف بكار می گرفتند.

وی ادامه داد: جغرافی دانان اسلامی نیز در ماموریت ها و مسافرتهای خود به كشورهای جهان با وسایل اندازه گیری آن زمان اطلاعاتی درباره راهها و ممالك مختلف بدست می آوردند و آنها را در كتابها ثبت می كردند كه نوشته های آنان مبنای تشكیل جغرافیای اسلامی شد.

پرفسور گنجی گفت: در سرزمین پهناور اسلامی قرون وسطی كه از مغرب آفریقا تا اواسط هندوستان وسعت داشت عربی زبان رسمی كشورها به شمار می رفته لذا تمام آثار مكتوب دانشمندان آن زمان به زبان عربی بوده است و در زمینه جغرافیا نیز بسیاری از جغرافی دانان به زبان عربی كتاب نوشته اند.

وی ادامه داد: در دوره رنسانس و در واقع بعد از جنگهای صلیبی كه 200 سال بین اروپایی های مسیحی و شرقی های مسلمان در بیت المقدس وجود داشته، اروپایی ها از سرزمین اسلامی سوغات بسیاری از جمله كتابهای دانشمندان اسلامی را به كشورهایشان آوردند.

وی اضافه كرد: كتابهای دانشمندان اسلامی كه در آن زمان به اروپا آورده شد بعدا مورد استفاده دانشمندان اروپایی قرار گرفت و مبنای رنسانس علمی اروپا گردید كه پس از آن دیگر هرگز اسمی از این كتابها در اروپا برده نشد.

وی بیان كرد: مردم كشورهای اسلامی فریب اروپاییان را خورده اند و كتابهای مختلف اروپایی بویژه جغرافیا كه دستاورد دانشمندان اسلامی بوده است را در دانشگاههای خود فرا می گیرند و از این سرمایه ها غافل هستند.

به گزارش ایرنا، مرحوم 'محمد حسن گنجی' متولد 21 خرداد 1291 در بیرجند روز دوشنبه در این شهرستان مركز استان خراسان جنوبی به خاك سپرده شد، وی بنیان‌گذار دانش جغرافیای نوین و هواشناسی در ایران است.

این استاد فرهیخته 28 تیرماه گذشته بر اثر زمین خوردن در منزل شخصی خود در تهران دچار خونریزی مغزی شد، پس از آن به بیمارستان منتقل و تحت عمل جراحی قرار گرفت اما در نهایت درگذشت. /3

گفتگو از: میترا عبداللهی

7315/2729